W sercu Chodzieży znajduje się kościół pod wezwaniem św. Floriana, którego historia sięga roku 1755. Ta wyjątkowa budowla została wzniesiona w stylu późnobarokowym, co czyni ją interesującym przykładem architektury tego okresu.
Warto zwrócić uwagę, że w konstrukcji kościoła zachowane zostały elementy gotyckie, co nadaje mu niepowtarzalny charakter. Dzięki temu odwiedzający mogą podziwiać harmonię różnych stylów architektonicznych, które wzbogacają wygląd tej sakralnej budowli.
Historia
Kościół św. Floriana w Chodzieży ma bogatą historię, która sięga prawdopodobnie XIII wieku. W drugiej połowie XVI wieku obiekt przeszedł w ręce protestantów, co wpłynęło na jego późniejsze losy.
Niestety, w 1754 roku budowla została zniszczona w pożarze. Dzięki staraniom Karola Grudzińskiego, kasztelana gnieźnieńskiego, kościół został odbudowany. Uroczystość konsekracji miała miejsce 11 października 1801 roku.
Wygląd i budowa
Zewnętrzne ściany kościoła są wykończone techniką oskarpowania, co nadaje im unikalny charakter. Późnobarokowe szczyty zarówno wschodni, jak i zachodni, cechują się pilastrami, które rozdzielają przestrzeń. Pomiędzy tymi pilastrami w niszach konchowych umieszczono drewniane rzeźby świętych, co przyciąga wzrok pielgrzymów i turystów. Na szczycie wschodnim widnieje stiukowe przedstawienie aniołów z monstrancją, co podkreśla sakralny charakter budowli.
W północno-zachodnim narożniku znajduje się wieżyczka, będąca miejscem, z którego prowadzą schody na chór oraz poddasze. W 1906 roku z zachodniej strony dobudowano obszerną kruchtę, co z pewnością wpłynęło na funkcjonalność obiektu. Sam kościół jest budynkiem orientowanym, w którego architekturze wyróżnia się dwuprzęsłowe prezbiterium zakończone prostą ścianą. Nawa ma cztery przęsła, a do wschodniego przęsła przylegają kaplice, które tworzą specyficzny rodzaj transeptu.
Sklepienie zarówno w prezbiterium, jak i nawie, stanowi rodzaj sklepienia kolebkowo-krzyżowego, co nadaje wnętrzu kościoła monumentalny charakter. Po północnej stronie prezbiterium przylega zakrystia, która również charakteryzuje się sklepieniem kolebkowym. Nad zakrystią ulokowana jest kaplica św. Antoniego, która otwiera się do prezbiterium dwiema arkadami i jest dostępna schodami z kaplicy Świętej Trójcy, tworząc w ten sposób spójną całość architektoniczną.
Ołtarz główny, datowany na XVIII wiek, zdobi nowszy obraz przedstawiający Matkę Bożą, św. Floriana oraz św. Mikołaja. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się kolejny obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem z II połowy XVII wieku. Kaplice są otwarte do nawy arkadami o łukach koszowych, co wpływa na ich przestronność. Ponad tymi łukami umieszczona jest bogata dekoracja stiukowa, której powstanie datuje się na 1755 rok, z przedstawieniami Chronosa oraz anioła, a także z tablicami herbowymi odnoszącymi się do rodzin, które mają swoje groby pod kościołem oraz kaplicami.
W kaplicach znajdują się drewniane ołtarze, które powstały w II połowie XVIII wieku, a ich nadstawy ozdobione są motywami rokokowymi wolut i rzeźbami świętych. Zwieńczenia ołtarzy są dodatkowo otoczone dekoracyjnymi ramami okien, które zawierają piękne witraże pochodzące z początku XX wieku. Chór muzyczny, wyróżniający się trójarkadową balustradą, posiada dekoracyjną stiukową ozdobę o motywach rokokowych oraz panoplię z herbami Grzymała Grudzińskich i Poraj Świnarskich.
Na ścianie północnej umieszczono epitafium biskupa Józefa Cybichowskiego, który był proboszczem w Chodzieży w latach 1860–1866, z rzeźbą wykonaną przez Wawrzyńca Kaima około 1933 roku. Cała budowla, dzięki bogatej historii i unikalnym elementom architektonicznym, stanowi ważny punkt w lokalnym krajobrazie zabytków.
Cudowny obraz
Cudowny obraz Trójcy Świętej ma swoje korzenie w kościele dedykowanym temu samemu wezwania. Niestety, w wyniku pożaru, który miał miejsce w 1798 roku, świątynia została całkowicie zniszczona, a wraz z nią część miasta. Jednakże, jeden element ocalał – to właśnie ów obraz, który zyskał status cudownego.
W XX wieku organizowane były pielgrzymki do tego niezwykłego wizerunku, przyciągające wielu wiernych. Z biegiem lat jednak, ten kult zaczął powoli zanikać.
Organy
Organy w kościele św. Floriana w Chodzieży to wspaniały instrument, który został zaprojektowany przez Bronisława Cepkę z Popowa koło Wronek, w roku 1958. W tym czasie, stworzono 25 realnych głosów, charakteryzujących się modernistycznym oraz neobarokowym stylem. Mimo swojego znaczenia, obecnie instrument nie jest używany z powodu wielu awarii, które go dotknęły.
Prospekt organów jest bezstylowy, ale zawiera neobarokowe cokoły, co nadaje mu specyficzny charakter. W poniższej tabeli przedstawiona jest pełna dyspozycja głosów, dzięki czemu można zobaczyć całe bogactwo brzmieniowe tego instrumentu:
| Manuał I | Manuał II | Pedał |
|---|---|---|
| 1. Quintat 16′ | 1. Pr. skrzypcowy 8′ | 1. Subbas 16′ |
| 2. Princypał 8′ | 2. Gamba 8′ | 2. Quintbas 10 2/3′ |
| 3. Salicjonał 8′ | 3. Fl. kryty 8′ | 3. Princypałbas 8′ |
| 4. Fl. rurkowy 8′ | 4. Prestand 4′ | 4. Chorałbas 4′ |
| 5. Oktawa 4′ | 5. Róg 4′ | 5. Mixture 3-ch. |
| 6. Fl. koniczny 4′ | 6. Quinta 2 2/3′ | 6. Puzon 16′ |
| 7. Supperoktawa 2′ | 7. Tercja 1 3/5′ | |
| 8. Mixture 4-5 | 8. fl leśny 2′ | |
| 9. Obój 8′ | 9. Cimbal 3ch. | |
| 10. Krzywy róg 8′ |
Dzwony i dzwonnica
W Chodzieży klasycystyczna dzwonnica o imponującej wysokości, zwieńczona efektownym hełmem, stanowi jeden z najbardziej rozpoznawalnych elementów lokalnego krajobrazu. W obrębie tej dzwonnicy znajdują się dwa dzwony, które przyciągają uwagę nie tylko mieszkańców, ale i turystów odwiedzających to miejsce.
Pierwszy z dzwonów to zabytkowy egzemplarz, który został odlany w 1798 roku, a jego historia sięga zburzonego po II wojnie światowej kościoła ewangelickiego. Ten dzwon nosi w sobie ślady minionych epok i jest żywym świadkiem historii regionu.
W dzwonnicy wisi również drugi dzwon, który został odlany w 1956 roku. Jego realizacja była możliwa dzięki wsparciu parafian oraz ówczesnego proboszcza, ks. dr. T. Malepszego. Co ciekawe, na dzwonie widnieje błędnie zapisane nazwisko proboszcza jako „Małolepszy”, co dodaje pewnego uroku tej historii.
Dodatkowo, w fasadzie kościoła, od strony rynku, znajduje się trzeci dzwon – XVIII-wieczna sygnaturka, która także przyczynia się do bogatej historii dzwonów w Chodzieży. To wszystko sprawia, że zespół dzwonów jest nie tylko elementem architektonicznym, ale także istotnym punktem kulturowym dla społeczności lokalnej.
Kolegiata
W dniu 4 maja 2009 roku arcybiskup Henryk Muszyński ogłosił ustanowienie kapituły kolegiackiej przy kościele św. Floriana. To znaczące wydarzenie wzbogaciło życie religijne tej parafii, podkreślając jej rolę w regionie.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 06.05.2010 r.]
- Bernadeta Kruszyk: Nowa Kapituła Kolegiacka [arch. gnieźnieńska]. Przewodnik Katolicki. [dostęp 21.01.2014 r.]
- Ks. Leonard Kurpisz: Kronika kościołów chodzieskich. Chodzież: 1933, s. 9.
Pozostałe obiekty w kategorii "Obiekty religijne":
Cmentarz parafialny w Chodzieży | Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w ChodzieżyOceń: Kościół św. Floriana w Chodzieży