Kurt Lück, urodzony 28 grudnia 1900 roku w Colmarze w Prowincji Poznańskiej, to postać o zróżnicowanej biografii oraz znaczeniu w badaniach historycznych i etnograficznych. Jego życie zakończyło się tragicznie 5 marca 1942 roku w pobliżu Orszy na Białorusi.
Był nie tylko niemieckim historykiem i etnografem, lecz także aktywnym działaczem mniejszościowym w Polsce. W trakcie swojej kariery zdobył tytuł doktora nauk filozoficznych oraz posługiwał się stopniem podpułkownika w korpusie oficerów SS.
Życiorys
Maturę uzyskał w 1918 roku, po czym jako ochotnik z Niemiec brał czynny udział w wydarzeniach związanych z Powstaniem Wielkopolskim. W szczególności w dniu 8 stycznia 1919 roku uczestniczył w obronie Chodzieży oraz w walkach o Piłę. Jego zaangażowanie w te działania zaowocowało otrzymaniem Krzyża Żelaznego II klasy.
Po opuszczeniu Polski podjął studia, na których zgłębiał slawistykę, a także filologię angielską i germańską na Uniwersytecie Wrocławskim. W tym czasie był też aktywnie zaangażowany w niemieckie ruchy na terenie Prowincji Poznańskiej. W 1922 roku pełnił rolę promotora w powstaniu organizacji studenckiej pod nazwą Związek Studentów Niemieckich w Polsce (VDH – Verein Deutscher Hochschüler).
Studia zakończył w 1924 roku, a jego dysertacja dotyczyła polskich chłopów w powieściach XIX wieku. Po ukończeniu edukacji wrócił do Polski, gdzie dorabiał jako tłumacz. Wzmożenie działalności niemieckich organizacji mniejszościowych, finansowanych przez Republikę Weimarską, stało się jego kolejnym celem. W międzyczasie rozpoczął drugie studia na Uniwersytecie Poznańskim, gdzie uzyskał tytuł doktora filozofii.
W krótkim czasie, starając się wzmocnić niemieckie zrzeszenia, próbował stworzyć silną organizację w Łucku na Wołyniu. Po 1934 roku objął istotne funkcje wewnątrz organizacji mniejszości niemieckiej w Wielkopolsce, pełniąc m.in. rolę kierownika „Poznańskiego Towarzystwa Historycznego” oraz redaktora „Niemieckiego Miesięcznika w Polsce”. Był również zaufanym współpracownikiem w „Północno-wschodniej niemieckiej wspólnocie badawczej”, a także jednym z liderów Związku Niemieckich Bibliotek w Polsce.
Jako przedstawiciel mniejszości niemieckiej brał udział w wyborach do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. Zaledwie na krótko przed rozpoczęciem II wojny światowej, w 1939 roku, został aresztowany przez polskie władze. Po wybuchu konfliktu zbrojnego został zwolniony. Wkrótce przystąpił do „niemieckiej ludowej samoobrony”, która była zaangażowana w represje i ataki na polską inteligencję.
Jako kierownik tzw. Gräberzentrale dokumentował represje, jakie były stosowane wobec Niemców, zawyżając liczbę ofiar zgodnie z propagandą III Rzeszy. W marcu 1940 roku dołączył do SS, a jako kapitan tej organizacji, współpracował z NSDAP, a od jesieni 1941 roku zajmował się przesiedleniami ludności niemieckiej z Wschodniej Europy do Polski. Po rozpoczęciu walk z Armią Radziecką w 1941 roku, ochotniczo zaciągnął się do Wehrmachtu, gdzie w marcu 1942 roku, w trakcie działań oczyszczających środkowy odcinek frontu wschodniego, zginął z rąk sowieckich partyzantów.
Lück w swoich pracach badawczych próbował integrować elementy historyczne i etnograficzne, prowadząc aktywne badania nad interakcjami pomiędzy Polakami a Niemcami. Skupiał się na analizie polskich prac, podkreślając wpływ kultury niemieckiej. Był także propagatorem tezy o wkładzie Niemców w rozwój cywilizacyjny ziem ruskich Rzeczypospolitej oraz autorem wielu publikacji o charakterze nazistowskim.
Literatura
W literaturze dotyczącej Kurt Lücka można znaleźć wiele interesujących pozycji, które przybliżają jego wkład oraz wpływ na historiografię. Poniżej przedstawiamy zbiór kluczowych źródeł, które warto mieć na uwadze:
- Michael Burleigh: Germany Turns Eastwards. A Study of Ostforschung in the Third Reich, Cambridge 1988,
- Eike Eckert: Die wissenschaftliche Sozialisation des Osteuropahistorikers Gotthold Rhode. Berlin (Unveröff. Magisterarbeit) 2003, S. 66–70,
- Michael Fahlbusch: Wissenschaft im Dienst der nationalsozialistischen Politik, Baden-Baden 1999,
- Hans-Werner Rautenberg: Das historiographische Werk Kurt Lücks, in: Zwischen Konfrontation und Kompromiß. München 1995, S. 95–107,
- Jan Zimmermann: Die Kulturpreise der Stiftung F.V.S. 1935 – 1945. Darstellung und Dokumentation Hrsg. von der Alfred Toepfer Stiftung F.V.S. Hamburg 2000.
Przypisy
- „Obszerne dzieło K. Lücka (1934) prezentuje swego rodzaju ujęcie „maksymalistyczne”. Praca ta ma znaczną wartość ze względu na bogaty materiał faktograficzny. Jednak autor przyjął w niej szerokie i tendencyjne krytwera ustalania śladów „niemieckości“ poszczególnych osiedli. Po części są one całkiem błędne (...) ”, [w:] Wojciech Blajer. Późne średniowiecze w Karpatach polskich. Krosno. 2007 r. s. 64.
- Kurt Lück zajął się w niej „zagadnieniem obrazu Niemca w świadomości Polaków”, „była owocem sumiennych badań”, „ma też nieprzeciętną wartość naukową”. [w:] Aleksander Herz. Żydzi w kulturze polskiej. Instytut Literacki, 1961 r. s. 225–226.
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Jadwiga Polasik | Zdzisław Szlapkin | Andrzej Redelbach | Roman Bulczyński | Roman DrewsOceń: Kurt Lück